رنگ دندان ها به عنوان یکی از مهم ترین عوامل تاثیر گذار در یک لبخند زیبا به شمار می روند. مراجعه کنندگان با شکایت های مختلفی از رنگ دندان ها و تاریخچه متنوعی از علل ایجاد تغییر رنگ در دندان هایشان نزد دندانپزشکان مراجعه می کنند . آنچه اهمیت دارد در درجه اول تشخیص نوع تغییر رنگ دندان و علت این تغییر رنگ است . بدون یافتن علت اصلی ، هر گونه اقدامی ممکن است موقتی و بی ثبات بوده و در نهایت نتیجه ی دلخواه حاصل نگردد. درمان های متعددی به منظور بهبود رنگ دندان های تغییر رنگ یافته انجام می پذیرد که می توان به سفید کردن دندان ها یا بلیچینگ، لمینت های سرامیکی، ونیرهای کامپوزیتی و در موارد شدیدتر انواع مختلف روکش ها ازجمله روکش های تمام سرامیک اشاره نمود. بلیچینگ دندان ها ساده ترین، معمول ترین، محافظه کارانه ترین و به صرفه ترین تکنیک جهت اصلاح طرح لبخند می باشد.
مباحث مطرح شده در این مقاله :
بلیچینگ یا سفید کردن دندان چیست ؟
چه عللی باعث تغییر رنگ دندان ها می شوند ؟
با انجام بلیچینگ دندان ها به چه میزان روشن می شوند ؟
مواد سفید کننده چطور عمل می‌کنند ؟
آیا انجام بلیچینگ باعث آسیب به دندان ها می گردد ؟
بلیچینگ دندان‌ها چه مدت دوام دارد ؟
چطور می‌توان نتیجه به دست آمده از بلیچینگ را برای مدت زمان طولانی‌تری حفظ کرد ؟
آیا با سفید کردن دندان ها، رنگ روکش ها و ترمیم های کامپوزیتی هم روشن می شود ؟
بلیچینگ (سفید کردن دندان ها) به چند روش قابل انجام است ؟
بلیچینگ یا سفید کردن دندان چیست ؟
چه عللی باعث تغییر رنگ دندان ها می شوند ؟
بسیاری از انواع مشکلات مربوط به رنگ دندان ممکن است بر روی ظاهر دندان ها نیز تاثیر بگذارد و علل این مشکلات و سرعت تاثیرگذاری آنها متفاوت است. از آنجایی که برخی از تغییر رنگ ها به فرآیند بلیچینگ یا سفید کردن دندان واکنش بیشتری نسبت به بقیه نشان می دهند، بنابراین، علت تغییر رنگ دندان باید به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد تا بهتر بتوان میزان و درجه ای که برای بلیچینگ یا سفید کردن و بهبود رنگ دندان نیاز است را پیش بینی کرد.
عللی که باعث تغییر رنگ دندان ها می شوند به طور کلی به دو دسته تغییر رنگ داخلی و خارجی تقسیم می شود:
۱- تغییر رنگ های خارجی
از عوامل خارجی ای که می توانند باعث تغییر رنگ دندان ها شوند می توان به رنگ های موجود در مواد غذایی و نوشیدنی ها اشاره کرد مثل چای، قهوه و رنگ های افزودنی در غذا ها .
عامل دیگر مصرف سیگار و تنباکو است که با ادامه مصرف این مواد، تغییر رنگ بیشتر و عمیق تر می شود .
علت دیگر می تواند عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باشد که باعث تجمع جرم و پلاک روی دندان می شود .
۲- تغییر رنگ های داخلی
یکی از علل شایع تغییر رنگ داخلی افزایش سن و ساخته شدن عاج ثانویه زرد تر و از طرفی ساییده شدن مینای شفاف دندان به مرور زمان می باشد که باعث زرد تر شدن دندان می شود.
تغییر رنگ ناشی از مصرف دارو ممکن است قبل یا بعد از اینکه دندان به طور کامل تشکیل می شود، رخ دهد. تتراسایکلین در طول کلسیفیکاسیون دندان به دنتین یا عاج دندان وارد شده و احتمالا از طریق واکنش با کلسیم و تشکیل تتراسایکلین اورتوفسفات سبب تغییر رنگ دندان ها می شود.
یرقان طولانی مدت در کودکی از علل دیگر است که تعداد بیشتری از دندان ها را درگیر می کنند.
ضربه هم می تواند رنگ دندان را تغییر دهد مثل تغییر رنگ های صورتی : که نشان دهنده تحلیل داخلی دندان می باشد یا تغییر رنگ زرد: که نشان دهنده آهکی شدن پالپ دندان است یا تغییر رنگ های سیاه: که در اثر نکروز و از بین رفتن عصب و پالپ دندان ایجاد می شود.
ترمیم های آمالگام نیز می توانند در طول زمان به علت اکسید شدن فلزات آن و نفوذ در نسج دندان باعث تغییر رنگ سیاه دندان شوند.
مصرف بیش از حد فلوراید بخصوص وجود فلوراید بیش از حد در آب آشامیدنی یعنی بیش از ۱-۲ ppm ( در بعضی از نواحی کشور خودمان نیر این میزان بالا از فلوراید در آب آشامیدنی وجود دارد.) باعث تغییرات متابولیکی در آملوبلاست ها ( سلول های سازنده ی مینا ی دندان ) و کلسیفیکاسیون نامناسب در دندان می شود.
علاوه بر این، تغییر رنگ های داخلی می توانند منشاء ارثی داشته باشند مانند مشکلاتی مثل آملوژنز ایمپرفکتا و دنتینوژنز ایمپرفکتا که در آنها ساختار مینا و عاج دندان معیوب بوده و دچار تغییر رنگ هستند.
به طور کلی تغییر رنگ ها ی داخلی ممکن است در دو زمان اتفاق افتد:
در زمان تشکیل دندان‌ها : مانند قرارگیری در معرض فلوراید اضافی یا آنتی بیوتیک تترا سایکلین
زمانی که رویش دندان ها کامل شده باشد : مانند تغییر رنگ داخلی به علت پوسیدگی دندان، بعضی از انواع ترمیم‌ها، پالپ غیر زنده (مشکلات روت کانال) و ضربه به دندان .
با انجام بلیچینگ دندان ها به چه میزان روشن می شوند ؟
روشن ترین رنگی که با درمان بایچینگ می توان به دست آورد B1 است که در محدوده ی رنگ های طبیعی قرار دارد. پس از تشخیص علت تغییر رنگ فرد باید خواسته ها و انتظارات خود را با دندانپزشک در میان بگذارد. تمایز این نکته مهم است که انتظار شخص از درمان، سفید شدن دندان ها تا حداکثر میزان مورد امکان و یا برطرف شدن تغییر رنگ و باز گشت به رنگ ذاتی دندان هاست و یا تصویری دیگر در ذهن دارد. اگر خواسته فرد سفید شدن دندان ها به میزانی بیش از حداکثر سفیدی دندان ها است که معمولا با اصطلاحاتی چون سفید هالیوودی به آن اشاره می شود، پیشنهاد درمان بلیچینگ ممکن است کافی نباشد وانتظار وی را برطرف نسازد. در آن صورت می توان درمان لمینت سرامیکی یا کامپوزیت ونیر را برحسب نیاز در نظر گرفت . اما اگر صرفا برگشت به رنگ اولیه دندان ها مد نظر است بلیچینگ می تواند گزینه درمانی مناسبی باشد. 
مواد سفید کننده چطور عمل می‌کنند ؟ [ 04' 04'/]
ژل های سفید کننده حاوی هیدروژن پراکسید و یا ماده ای به نام کارباماید پراکسید بوده و غلظتی بین 10 تا 40 درصد دارند. هیدروژن پراکسید یک ماده اکسید کننده است که بر روی دندان پخش می شود و باعث ایجاد رادیکال های آزاد ناپایدار می گردد. این رادیکالها به مولکول های رنگی آلی که در فضای بین نمک های غیر آلی مینای دندان وجود دارند حمله می کنند. این حمله به ناحیه ی باند های دوگانه ی مولکول های آلی رنگی بوده که باعث تبدیل آنها به مولکول های کوچکتر با پیگمان های رنگی ضعیفتر می شود. این مولکول های کوچکتر طیف جذبی متفاوتی دارند، و به این صورت است که سفید شدن دندان آغاز می شود
آیا انجام بلیچینگ باعث آسیب به دندان ها می گردد ؟ [ 05' 05'/]
مواد بلیچینگ خود به تنهایی بدون ضرر بوده و به دندان‌ها آسیب نمی‌رسانند، چون مواد شیمیایی موجود در آنها که به مولکول‌های آلی رنگی حمله کرده و باعث تغییر رنگ دندان‌ها می‌شوند، هیچ تاثیری روی ساختار معدنی دندان‌ها ندارند. اما در بعضی از مواد بلیچینگ که استاندارد نیستند، جهت افزایش طول عمر ماده ( PH ، ( Shelf life ماده را اسیدی می‌کنند و در واقع این PH اسیدی است که روی سختی یا هاردنس مینا تاثیر منفی دارد. احتمال ایجاد حساسیت دندانی پس از استفاده از مواد بلیچینگ به غلظت ماده و مدت زمان استفاده از آن بستگی دارد و اگر این حساسیت ایجاد شود معمولاً فقط یک یا چند روز ادامه یافته و کاملاً قابل برگشت است.
بلیچینگ دندان‌ها چه مدت دوام دارد ؟ [ 06' 06'/]
نتایج حاصل شده از عمل بلیچینگ دائمی نبوده و اثرات آن به مرور زمان کم می‌شود. معمولاً مدت یک تا سه سال زمانی است که در اکثر بروشورهای مواد بلیچینگ قید می‌شود، اگرچه ماندگاری طولانی‌تر در بسیاری موارد توسط بیماران گزارش می‌شود.
چطور می‌توان نتیجه به دست آمده از بلیچینگ را برای مدت زمان طولانی‌تری حفظ کرد ؟[ 07' 07'/]
می‌توان با پرهیز از خوردن مواد غذایی و عاداتی که باعث ایجاد تغییر رنگ در دندان‌ها می‌شوند (که در قسمت تغییر رنگ دندان‌ها به آنها اشاره شده است)، نتیجه حاصل شده از بلیچینگ را به مدت طولانی‌تری حفظ کرد. رعایت بهداشت دهان و دندان ها و استفاده از مسواک و نخ دندان به طور مرتب و روزانه، با حذف پلاک میکروبی و رنگدانه ها موجب ماندگاری بیشتر رنگ حاصل از بلیچینگ می گردد. همچنین با درمان بلیچینگ دوره‌ای چه در منزل و چه در مطب می‌توان به حفظ این نتیجه در مدت زمان طولانی‌تر کمک کرد. 
آیا با سفید کردن دندان ها، رنگ روکش ها و ترمیم های کامپوزیتی هم روشن می شود ؟[ 08' 08'/]
اگر بر روی بعضی از دندان ها روکش، ونیر یا ترمیم های کامپوزیتی دارید، بهتر است قبل از انجام بلیچینگ با دندانپزشک خود مشورت نمایید. مواد بلیچینگ بر روی ترمیم های کامپوزیتی، ونیرهای کامپوزیتی، لمینت های سرامیکی و انواع روکش ها ( PFM و روکش های تمام سرامیک ) تاثیر نمی گذارند. دندان هایی که قسمتی از آن ها با مواد کامپوزیتی ترمیم شده اند، پس از بلیچینگ روشن تر شده درحالیکه ترمیم های کامپوزیتی به رنگ قبلی خود باقی خواهند ماند و تفاوت رنگی ناخوشایند بر روی دندان های مورد نظر ایجاد می شود. برای حل این مشکل، ترمیم های کامپوزیتی باید به طور کامل و یا قسمتی از آن ها با مواد کامپوزیتی رنگ روشن تر که هماهنگ با رنگ جدید دندان است، جایگزین شوند. و روکش هایی که پس از بلیچینگ نسبت به رنگ روشن دندان ها زرد و ناهماهنگ به نظر می رسند، در صورت نیاز به منظور اصلاح طرح لبخند باید تعویض گردند. 
بلیچینگ (سفید کردن دندان ها) به چند روش قابل انجام است ؟[ 09' 09'/]
سه روش برای سفید کردن دندان ها وجود دارد: بلیچینگ در مطب، بلیچینگ در منزل و بلیجینگ با محصولات سفید کننده بدون نسخه (OTC). [ 10' 10'/]
1- بلیچینگ در مطب با( In Office Bleaching ) :
با استفاده از مواد سفید کننده دندان با غلظت های بالا (۲۵-۴۰٪ هیدروژن پراکسید) انجام می شود. با این شیوه، دندانپزشک کنترل کاملی در طول عمل و فرایند سفید کردن دندان ها دارد. در این روش، قبل از قرار دادن ژل هیدروژن پراکسید، لثه ها توسط ماده ای محافظ به نام اپال دم ایزوله می شوند. پس از انجام اقدامات محافظت از لثه ها، ژل سفید کننده بر روی دندان ها اعمال می شود و در طی زمان مربوطه در مطب دندانپزشکی به وسیله گرما یا نور (یا بدون آنها) فعال می شود.
2- بلیچینگ در منزل ( Home Bleaching ):
در این روش از دندان‌های شخص قالب تهیه شده و بر اساس فرم دندان‌ها یک تری تهیه می‌گردد و ژل‌های سفید کننده با غلظت کم در اختیار فرد قرار داده می‌شود تا در منزل داخل تری قرار داده و مورد استفاده قرار دهد. ژل های سفید کننده در این روش حاوی کارباماید پراکسید (۱۰-۲۰٪ است که برابر با هیدروژن پراکسید ۵/۳ تا ۵/۶% می باشد. به طور کلی، توصیه می شود که ماده با ۱۰٪ کاربامید پراکسید به مدت ۸ ساعت در روز و ماده دارای ۱۵-۲۰٪ کاربامید پراکسید به مدت ۳-۴ ساعت در روز استفاده شوند. این درمان توسط خود بیمار انجام می شود، اما در طی مراجعات و بازنگری باید توسط دندانپزشک تحت نظارت قرار گیرد.